Czym jest władza rodzicielska?
Władza rodzicielska jak sama nazwa wskazuje związana jest z rodzicielstwem. W nauce prawa przyjmuje się, że że władza rodzicielska to zespół obowiązków i praw rodziców względem małoletniego dziecka, które mają na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenie jego interesów.1 Można powiedzieć, że władza rodzicielska ma na celu opiekę nad dzieckiem oraz jak najlepsze reprezentowanie jego interesów. W ustawie nie ma jednocześnie wymienionych wszystkich obowiązków i praw, jakim muszą podołać rodzice. Wśród najbardziej oczywistych obowiązków jest troska o jego fizyczny i duchowy rozwój. Dbanie, aby dziecko uczyło się pozytywnych wzorców społecznych itd.
Rodzaje ograniczenia władzy rodzicielskiej?
Wśród instytucji ograniczenia władzy rodzicielskiej wyróżnić można kilka jej podstawowych rodzajów. W przypadku Ograniczenia praw rodzicielskich, o których mowa w art. 107 kodeksu rodzinnego podstawową przesłanką jej zastosowania jest rozłączne życie rodziców. Śmiało można powiedzieć, że jest to najczęstsze ograniczenie władzy rodzicielskiej, ponieważ jest ono związane z rozwodami. W przypadku rozejścia się rodziców często trzeba na nowo uregulować relacje między dzieckiem a rodzicami. W każdym z przypadków sąd rodzinny kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Jeśli sąd na podstawie opinii biegłych dojdzie do przekonania, że utrzymywanie relacji z rodzicem jest z jakiegoś powodu szkodliwe dla dziecka podejmie stosowne kroki, aby temu przeciwdziałać. Dla przykładu, jeśli jeden z rodziców działa w sposób destrukcyjny i uporczywie utrudnia podstawowe funkcjonowanie dziecka, np poprzez niewyrażanie zgody na istotne czynności życia (zabiegi lekarskie, wyjazdy itp) to sąd może w tym zakresie ograniczyć rodzica w prawie do decydowaniu o losie dziecka.
Ograniczenie z art. 109 kodeksu rodzinnego jest już dużo poważniejsze, ponieważ dotyczy bezpośredniego zagrożenia dobra dziecka. Ta instytucja ma najczęściej zastosowanie w przypadku rodzin z problemami. W tym przypadku kodeks wymienia przykładowe rozstrzygnięcia w ograniczeniu władzy:
- zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;
- określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;
- poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;
- skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;
- zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.
Kiedy sąd ogranicza władzę rodzicielska
Jak zostało wspomniane już wcześniej nie ma konkretnie wymienionych przykładów, po których sąd ograniczy prawa rodzicielskie. W każdym przypadku sąd indywidualnie ocenia czy oraz jak bardzo rodzice zaniedbali swoje obowiązki oraz to, czy zarażają one dziecku. Przykładowymi przyczynami ograniczenia władzy rodzicielskiej z art. 109 krio może być np brak utrzymywania kontaktów z dzieckiem, alkoholizm czy też relacje występujące między rodzicami lub innymi członkami rodziny.
Czy sąd może ograniczyć władzę rodzicielską ojcu? Tak. A Czy sąd może ograniczyć władze rodzicielską matce? Oczywiście też istnieje taka możliwość. Płeć nie ma tutaj znaczenia. Liczy się tylko naruszenie jakiego dopuścił się rodzic oraz dobro dziecka.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej - rozwód.
Ograniczenie praw rodzicielskich może nastąpić również w sytuacji, gdy rodzice biorą rozwód. Istotne jest to, że w przypadku rozwodu ograniczenie może nastąpić również w sytuacji, gdy ciężko rodzicowi zarzucić jakieś ciężkie naruszenia. Podstawą mogą być np silne różnice w zdaniu na temat wychowania dziecka. Jeżeli rodzice nie są w stanie podjąć żadnej wspólnej decyzji, to sąd może orzec o sposobie wykonywania tej władzy rodzicielskiej, np poprzez ograniczenie prawa do decydowania o wyborze szkoły.
Pozostawienie władzy rodzicielskiej nastąpi w sytuacji, gdy rodzice przedstawią wspólne pisemne stanowisko co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem oraz jest ono zgodne z dobrem dziecka.
W przypadku rozwodu, najczęstszą praktyką jest wskazanie przez nas w pozwie o naszym pomyśle na sprawowanie władzy rodzicielskiej . W takim przypadku nie ponosimy dodatkowej opłaty o rozstrzygnięciu władzy rodzicielskiej. Jeżeli natomiast wnosimy odrębny wniosek – opłata taka wynosi 100 zł. Różnica istnieje również w sądzie, który będzie rozpoznawał sprawę. Rozwody, w tym orzekane łącznie kwestie władzy rodzicielskiej, rozstrzygane są przez sądy okręgowe. Jeżeli chcemy orzec wyłącznie o władzy rodzicielskiej, to właściwy jest natomiast sąd rejonowy.
Czy sąd może ograniczyć władzę rodzicielską ojcu? Tak. A Czy sąd może ograniczyć władze rodzicielską matce? Oczywiście też istnieje taka możliwość. Płeć nie ma tutaj znaczenia. Liczy się tylko naruszenie jakiego dopuścił się rodzic oraz dobro dziecka.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej a alimenty. Czy ograniczenie władzy rodzicielskiej wpływa na płacenie alimentów?
Krótka odpowiedź. Nie. Alimenty i władza rodzicielską są dwiema niezależnymi od siebie kwestiami. To że zostałaś/zostałeś pozbawiony części władzy nie oznacza, że dziecko ma mniejsze potrzeby.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej, a pozbawienie władzy rodzicielskiej.
Ograniczenie i pozbawienie to dwie różne instytucje, które mają różne powody do zastosowania. Jeżeli wystąpią jedynie przesłanki do ograniczenia władzy, to sąd nie może pozbawić rodzica tej władzy. Jeżeli natomiast naruszenia są tak poważne, że sąd powinien rozstrzygnąć o pozbawieniu, to jego błędem będzie jedynie orzeczenie o ograniczeniu. Więcej o pozbawieniu władzy rodzicielskiej w następnych wpisach.
1 Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz